Na een ingrijpende operatie krijgt Ankie Stuijts (43) oxycodon voorgeschreven. Wat ze dan nog niet weet, is dat deze pijnstiller hartstikke verslavend is.
“Ik lag in 2015 al enkele maanden voornamelijk op bed toen ik oxycodon kreeg voorgeschreven. Sinds twintig jaar heb ik de ziekte van Crohn, een aandoening die chronische ontstekingen van het maag-darmkanaal veroorzaakt. Ik had een heftige operatie achter de rug met veel complicaties, mijn lijf was volledig opengehaald. Daar kwam vervolgens een bacteriële infectie bovenop. De pijnstillers die ik kreeg, hielpen een beetje, maar niet genoeg. De chirurg besloot daarom over te stappen op oxycodon. ‘Het is een normale pijnstiller’, zei hij. Over de verslavingsgevoeligheid ervan werd niet gesproken. Daar was ik ook helemaal niet mee bezig. Als je zo veel pijn hebt, wil je iets hebben dat voor verlichting zorgt. Vanwege mijn ziekte mag ik lang niet alle soorten pijnmedicatie slikken, dus ik was allang blij dat er nog iets was wat ik kon proberen.
Het middel had direct effect. Voor het eerst in maanden had ik geen pijn. Ik kon met de dag meer doen en voelde me na zo’n pilletje bijna euforisch. De eerste dagen waren daardoor heel bijzonder. Ik kon weer rondlopen, ging eindelijk weer eens naar buiten. Dat voelde fantastisch. Mijn spieren waren verzwakt van het maanden in bed liggen. Nu kon ik eindelijk weer bewegen. De oxycodon hielp me bovendien ontspannen, waardoor mijn genezingsproces ook snel verbeterde. De wereld ging weer voor me open, zo ervaarde ik dat echt.
Het gevoel dat ik van de medicatie kreeg, was als na een derde wijntje. Je wordt wat lichter in je hoofd en hebt het idee dat je alles aankunt. Na zo lang pijn te hebben gehad, was dat een fantastische ervaring. Het duurde niet lang voor ik weer normaal functioneerde. Althans: op het eerste gezicht. Want ik merkte na een paar maanden wel dat ik steeds afhankelijker werd van de oxycodon. Als zo’n pil begon uit te werken, kreeg ik zere benen, begon ik te zweten en werd ik onrustig. Maar ik kon een normaal gesprek blijven voeren en gedroeg me ook niet raar. Daar liet ik me graag door geruststellen. Ik was zo blij dat ik me eindelijk eens wat beter voelde.
Ik ben door mijn ziekte sinds 1993 voor vijftig procent afgekeurd en werk parttime in de wegenbouw als administratief medewerker. Mijn leven is zeker niet gemakkelijk geweest. In 2002 heb ik mijn dochtertje verloren aan een hartafwijking en in 2005 beviel ik na een zwanger- schap van 28 weken van een doodgeboren tweeling. Daar heb ik me destijds doorheen weten te worstelen. Ik heb altijd goed met tegenslagen kunnen omgaan en ben mentaal sterk, dat weet ik van mezelf. Maar in 2015 veranderde alles. Na de heftige operatie liep mijn lange relatie op de klippen. Ook stierven allebei mijn ouders, kort na elkaar. Nu was ik echt alleen, samen met mijn hond. Waar het me eerder altijd was gelukt mentaal overeind te blijven, ging dat nu veel minder goed. Ik kreeg mijn gedachten niet meer onder controle. Vooral omdat mijn lichaam de hele tijd om pillen smeekte. Het voelde alsof ik mezelf niet meer was en me ook niet kon hervinden. Toch lukte het me nog steeds die waarschuwingssignalen weg te duwen. Ook omdat ik fysiek nog steeds vooruitging. Na enkele maanden oxycodon pakte ik zelfs mijn werk weer op.
Ik was niet naïef over mijn medicijngebruik, maar uiteindelijk wint het resultaat het van je hoofd en de twijfels. Wel merkte ik dat ik na verloop van tijd minder profijt had van de hoeveelheid die ik nam. Misschien moet ik de dosis wat opvoeren, bedacht ik. Bovendien begonnen de medicijnen steeds sneller uit te werken. Dan voelde het alsof er een enorme kater op kwam zetten. Daarom nam ik steeds eerder een volgende pil. Eerst keurig na vier uur, zoals was voorgeschreven. Vervolgens al na drie uur en op den duur zat er nog maar twee uur tussen twee doses. Uiteindelijk zat ik op tachtig milligram per dag. Ik kon echt niet meer zonder. In die tijd kwam ik nooit bij de huisarts. Hij wist wat ik slikte en zei: ‘Zolang je erbij gebaat bent, doe ik er niets aan.’ Herhaalrecepten werden automatisch voor me uitgeschreven en ik kon wanneer dat nodig was bij de apotheek langs en nieuwe oxycodon halen zonder dat iemand ooit vragen stelde.
Er klonk wel steeds vaker een stemmetje in mijn achterhoofd dat zei dat het niet goed was dat ik zonder pillen totaal niet meer functioneerde. Maar dat duwde ik weg. Het was ook weleens prettig om een tijdje pijnloos door het leven te gaan. Ik vond dat ik dat inmiddels wel had verdiend na zo veel jaar ellende. Vergelijk het met mensen die roken. Die weten over het algemeen echt wel hoe ongezond het is, maar toch lukt het ze niet om ermee op te houden. In plaats daarvan denken ze een paar keer per dag: heb ik nog genoeg sigaretten? Moet ik niet nog even langs de supermarkt? Zo was het voor mij met de oxycodon.
Ik slikte bijna drie jaar oxycodon toen ik op een zaterdagavond op televisie een programma zag over de medicatie. Er zat een meisje met een doosje pillen op schoot dat huilend vertelde: ‘Ik kom er niet vanaf, zelfs niet na opgenomen te zijn in een afkickkliniek.’ Zij slikte veertig milligram; ik zat op het dubbele. Nu kon ik mijn zorgen niet meer wegdrukken. Zover als zij was ik toch niet afgezakt? Ik besloot ter plekke om na het weekend toch weer eens langs de dokter te gaan om met hem te overleggen hoe ik met de pillen zou kunnen stoppen.
Die maandag meldde ik me direct bij de huisartsenpraktijk. Ik trof een andere arts, die blij was met mijn komst. ‘Ik wil dit niet meer’, zei ik tegen hem. Samen hebben we toen een plan bedacht om mijn medicijngebruik af te bouwen. Ik ben van de kortwerkende pil, die vier uur werkt, naar een langwerkende gegaan, die twaalf uur lang pijnmedicatie afgeeft. Dat was al een heftige overstap. Met hulp van een schema kon ik met stapjes van vijf milligram mijn gebruik afbouwen. De eerste maand was verschrikkelijk. Ik miste de pieken enorm. Maar de nieuwe pil wende gelukkig en de periode waarin ik van zestig naar dertig milligram ging, ging het al veel beter. Van dertig naar vijftien milligram bleek lastiger. Van vijftien naar nul was zelfs ronduit afzien. Ik was hele nachten op en ging dan in bad zitten omdat mijn benen zo veel zeer deden. Mijn dijen waren constant verkrampt en mijn lichaam smeekte echt om de pillen. Ik voelde me een junkie die trillend aan het afkicken was. Ik moest een paar keer per dag naar buiten met de hond, verder functioneerde ik totaal niet. Met werken had ik ook weer moeten stoppen. Op die momenten was ik blij dat ik alleen was, zonder partner of gezin. Elke week ging ik naar de huisarts om een nieuwe dosis te halen. Daardoor kon ik niet méér tabletten nemen dan me werden voorgeschreven, omdat ik dan later in de week zonder zou komen te zitten.
Sinds januari van dit jaar ben ik helemaal clean. Maar daarmee was ik er nog niet. Pas toen alle medicatie uit mijn systeem was, ontdekte ik dat het jarenlange gebruik ook andere problemen heeft verdoofd. Zo hield ik veel pijn in mijn linkerbeen. Na onderzoek vonden ze een enorme hernia die er al lange tijd zat en waaraan ik geopereerd moest worden. Na de operatie vroeg de verpleegkundige: ‘Wil je oxycodon tegen de pijn?’ Ik heb geweigerd en heb me er met behulp van paracetamol doorheen geslagen. Bij de tandarts bleek dat mijn zenuwen jarenlang zo afgevlakt waren geweest, dat ik niets voelde bij de controles.
Daardoor waren er allerlei ontstekingen ontstaan die ik helemaal niet had opgemerkt. Ik heb in totaal zeven wortelkanaalbehandelingen moeten ondergaan om die schade te herstellen. De begeleiding van mensen die oxycodon voorgeschreven krijgen, moet beter. De bijsluiter moet vooral duidelijk vermelden dat het zeer verslavend is. Daarnaast is er te weinig controle op herhaalrecepten. Ik verwijt de huisarts die mij de pijnstiller destijds heeft voorgeschreven niets. Toen ik aan de oxycodon begon, had ik het ook echt nodig. En ik slikte al zo veel medicatie vanwege mijn Crohn, dat ik snap dat hij niet steeds checkte hoe het met de verschillende pillen ging. Maar de controle op medicijngebruik bij chronisch zieken moet wel intensiever worden, dat beaamde mijn tweede huisarts ook.
Ik ben, ruim vier jaar nadat ik de pijnstillers voor het eerst kreeg voorgeschreven, nog altijd herstellende van de herniaoperatie en dus ook nog niet terug op mijn werk. Ook slaap ik al maandenlang erg slecht. Het stofje waar je normaliter slaperig van wordt, wordt bij mij door al de oxycodon die ik heb gebruikt, niet meer aangemaakt. Het afkicken heeft al met al veel indruk op me gemaakt. Ik heb me regelmatig afgevraagd hoe ik het zover heb kunnen laten komen. Maar toen ik de oxycodon kreeg voorgeschreven, stond ik nog in de overlevingsstand. Pas na maanden was ik überhaupt weer in staat om me met iets anders dan mijn pijn en herstel bezig te houden. En toen was ik al verslaafd. Naar dat euforische gevoel van toen hoef ik nu echt niet meer terug. Ook al voelde het als ultiem leven.”