In de rubriek ‘De OpenUp van ..’ vertelt iemand openhartig over zijn leven. Onderwerpen als zingeving, bewustwording, twijfels en inzichten komen voorbij. En hoe speelt psychologie een rol in hun leven? We vragen het in deze eerste aflevering aan OpenUp-psycholoog Gijs.
Hoe gaat het momenteel met je?
“Heel goed, maar ik heb wel een heel intensieve tijd gehad. Zeven maanden geleden is mijn dochter geboren, dus dat is een grote verandering. Ik ben er heel gelukkig mee, maar het is intensief. En ondertussen gebeurde er op werk heel veel. We zijn snel gegroeid en er zijn mooie initiatieven ontstaan, dat is ongelofelijk leuk. Het ritme lag wel erg hoog, zeker toen corona kwam. OpenUp kreeg veel aandacht en dat was ook terecht want we hebben veel impact gehad.
Ons gezin bleek ook niet erg gebaat bij het thuiswerken. We hebben het drie weken volgehouden. Ik zat in de keuken, mijn vriendin werkt in het onderwijs en werkte vanuit de gang, en ondertussen was onze dochter thuis. Al snel kwamen er irritaties. Gelukkig mocht ik op de praktijk werken, omdat de zorg een uitzonderingspositie had. Daardoor kon mijn dochter ook naar de opvang. Ik ben blij dat er wat meer corona-ontspanning is, de zomermaanden begonnen zijn en mijn vakantie in zicht is.
Op wat voor momenten pas jij psychologie toe in je eigen leven?
“Ik ben me als psycholoog altijd bewust van processen die spelen in het dagelijkse leven. En daar moet je dan soms ook wat mee, want als je dat eenmaal ziet dan verdwijnt dat niet meer. Daarnaast ben ik me ook altijd bewust van mijn relaties met mensen, en zoek ik naar een tweede laag. Je communiceert met elkaar, maar ook non-verbaal gebeurt er van alles. De woorden achter de woorden, daar ben ik altijd wel mee bezig.
Als je me vraagt om een concreet voorbeeld, dan is dat het feit dat ik al jarenlang ‘s ochtends de dag begin met een kwartier mindfulness. Het helpt me om de dag rustig te beginnen, niet te haasten, en na een gezamenlijk ontbijt de werkdag te starten. De komst van mijn dochter zorgde ervoor dat ik even wat minder gedisciplineerd was, maar ik heb het weer opgepakt. Nu doe ik het kwartier soms met m’n dochter op schoot. Daardoor ben ik wel wat minder geconcentreerd, maar het werkt goed genoeg. Ik doe alsnog even niets, en als er wel gedachten zijn dan is dat ook oké. Mindfulness is geen opdracht om nergens aan te denken.”
Wat levert dit je op?
“Het helpt me om even uit de maalstroom van activiteiten te stappen, en daar worden die activiteiten ook leuker van. Een psycholoog heeft veel woorden voor ingewikkelde situaties, gevoelens of kwesties tussen mensen. Woorden helpen om verbinding te maken met anderen, dingen in perspectief te plaatsen. Mindfulness is daarentegen een woordeloze oefening. Aan de ene kant moet je leren ontspannen, dingen soms even laten. Aan de andere kant is je woordenschat altijd in ontwikkeling en blijf je nieuwe manieren vinden om je uit te drukken. De mix van die twee werkt goed.
Ik heb ook geleerd dat ik heel bewust mijn gebruik van technologie moet afschakelen. We zijn als mens niet gemaakt om te multitasken en met alle technologie van tegenwoordig, doen we dat de hele dag. In meetings zet ik daarom m’n telefoon op stil, de meldingen voor WhatsApp staan uit. ‘s Avonds ben ik een uur of twee niet met m’n telefoon bezig en ligt deze uit zicht. Dat voelt beter.”
Bij welke gebeurtenis of levensfase had je achteraf gezien graag mentale hulp gehad en waarom?
“Ik denk eigenlijk meteen aan m’n studententijd. Het was zo’n mooie tijd, maar het is nogal snel gegaan. Ik had wel wat willen vertragen af en toe, om wat bewuster te genieten van alles wat er gebeurde. Pas later ben ik bijvoorbeeld gaan wandelen, lange stukken in Spanje. Daar is je studententijd perfect voor, om wat afwisseling te hebben tussen studie, ontspanning en natuur. Maar voor dat laatste had ik destijds geen oog.
Mijn eerste bedrijf komt ook meteen in me op. Ik was toen nog geen psycholoog. Nadat ik tien jaar geleden afstudeerde in Werktuigbouwkunde en Innovatiemanagement, begon ik met een paar anderen een bedrijf in Azië. Er was veel gedoe in het managementteam, vooral omdat we allemaal individuen waren die iets konden, maar samen weinig synergie hadden. Dat zorgde voor een spannende periode. Ik weet zeker dat dingen anders waren gelopen als ik in die tijd al meer over psychologie had geweten.
In die tijd realiseerde ik me hoeveel baat iemand kan hebben bij psychologie. Ik las altijd wel magazines over dit onderwerp, en het onderwerp trok me al lange tijd. In Azië werd ik me bewust van het feit dat psychologie alles omvat, van ondernemen en bedrijfskunde, tot relaties, liefde en vriendschap.
Inmiddels ben ik psycholoog en zit ik bij OpenUp echt op mijn plek. Ik begeef me in een nieuwe wereld waarin technologie en zorg samenkomen en laagdrempelig worden aangeboden. Die samenkomst van twee onderwerpen die me interesseren, zorgt voor een perfecte combinatie. En het feit dat de dienst die we leveren waardevol is voor anderen, doet me goed. De zorg is een bijzonder speelveld, omdat het effect op andere mensen heel zichtbaar is.”
Waar heb je je de laatste tijd het meest zorgen over gemaakt?
“Over corona en over de impact die de maatregelen hebben op mensen. Ik vond het heftig, ook de anderhalvemetersamenleving. Als deze in stand blijft, al is dat al minder het geval, dan is er geen aanraking meer. Een mens wil geraakt en aangeraakt worden, we zoeken verbinding niet alleen op afstand, maar ook fysiek.
Ik heb veel nagedacht over vereenzaming, millennials die alleen wonen. Deze groep wordt geraakt op vele vlakken, er is meer werkloosheid en hun financiële situatie is verslechterd. Ze zijn veerkrachtig, maar het is wel heftig. Dit soort zorgen over een groep, of ons land, heb ik wel vaker. Vooral als er een mate van onrechtvaardigheid in lijkt te zitten. Al is dat een groot woord.
Het komt voort uit een gevoel dat we voor de ene groep wel opkomen, maar voor de andere niet. Dat millennials straks 1-0 achter staan als het aankomt op het opbouwen van een carrière, een huis kopen. Dat vind ik ingewikkeld, ik trek het me aan. Ik wil het liefst aan de knoppen draaien en ervoor zorgen dat dingen verbeteren.”
Wat leer je van de cliënten waar je mee spreekt en wat neem je mee uit die gesprekken?
“Ik leer ontzettend veel, dat is het mooie aan het vak. Je bent constant zelf aan het leren via iemand anders. Die bijvangst is veel waard. Je bent getuige van iemands leven als die persoon zich openstelt, en wordt zo ook herinnert aan de menselijke thema’s waar je zelf mogelijk ook wel eens mee worstelt. Daar blijf je je zo ook bewust van, en soms word je er weer even aan herinnert. Ik heb ook geleerd dat we allemaal denken dat we bijzonder en speciaal zijn, maar ergens zijn we allemaal gelijk. We hebben allemaal dezelfde worstelingen en uitdagingen, dat leert dit vak je ook.
Mijn eerdere voorbeeld over het wegleggen van m’n telefoon en met mindfulness concentratie opbouwen, is een resultaat van gesprekken die ik met jonge professionals heb gehad. Het gaat bij hen vaak over die eindeloze molen van doorgroeien, de volgende stap zetten, zonder terug te kijken naar wat je hebt gecreëerd. Daar probeer ik me nu meer bewust van te zijn, al doe ik dat nog te weinig. Ook in mijn werk. Het moet niet alleen gaan over doorgroeien, maar ook over harmonie vinden in je leven, het belang van goede relaties.
Het werk van een psycholoog wordt vaak nog gezien als het helpen van mensen met klachten of problemen, maar we zijn er ook ter voorkoming daarvan. Ons zorgsysteem is nu zo opgebouwd dat je pas met klachten wordt doorverwezen, terwijl ik denk: kom ook als je gezond bent en sta eens stil bij hoe het met je gaat. Veel mensen hebben de behoefte om eens met een neutraal iemand te praten over hun leven, en inzichten te krijgen in hoe of waarom ze dingen doen. Dat laten we bij OpenUp ook zien, negentig procent van de hulpvragers is geholpen met twee of drie gesprekken. Ik ben daarom erg voor laagdrempeligheid en preventief te werk gaan.
Wat is het meest nuttige advies dat je zelf ooit gehad hebt en waarom?
“Je bent niet wat je denkt en voelt. Je kan je een keer angstig voelen, of onzeker, maar dat betekent niet dat je daar ook meteen iets mee moet doen. Het is niet per se iets objectiefs dat iets zegt over de situatie, of een reden om iets te vermijden. Het feit dat je gevoel en gedachten hebt en deze gedachten niet bent, geeft vrijheid. Je kan van alles doen, zoals een bedrijf starten. Het is nieuw en mogelijk ook spannend, maar dat is geen reden om het niet te doen. Die gedachten geven je juist ruimte om op afstand te kijken naar wat je denkt.
Het kan helpen om een gevoel te omarmen. Iemand kan soms somber zijn en dit accepteren, het voelt nu even zo maar het gaat wel weer weg. Mensen die dat gevoel niet accepteren, krijgen er eigenlijk een tweede vorm van lijden bij. Ik ben somber en ik wil dat niet, dat is dubbelop. En natuurlijk moet je er soms ook wel naar handelen, en is het een signaal dat er iets mis is.
Als het aankomt op negatieve gevoelens, dan willen we vooral dat ze snel weggaan. Dus stoppen we dat gevoel in een reflex weg, in plaats van te kijken of het een signaal is voor iets anders. Zo ja, dan moet je ernaar handelen. Maar soms helpt het ook om het gevoel er gewoon even te laten zijn.
Zo leer je ook om anders met dat gevoel om te gaan. Jij kiest wat je ermee gaat doen. Laat je het even en zoek je wat afleiding? Of moet je er iets mee doen omdat het iets zegt over iets wat in je leven gebeurt? Zo leer je om van een reflex een keuze te maken. Daar gaat therapie ook over: het ontwikkelen van die vrijheid, zelf kiezen hoe je ermee omgaat. Als je dat onder de knie hebt, dan kan je heel veel aan.”