Het gebruik van lachgas neemt toe, maar er is nog weinig bekend over de gevaren. Daar moet snel verandering in komen, zeggen experts. Grootgebruikers lopen kans op zware lichamelijke klachten.
Af en toe een ballon met lachgas in het weekend of op een feestje. Het wordt steeds normaler gevonden. Deze groep sporadische gebruikers zal niet zo snel problemen krijgen met hun gezondheid, vertelt Ferry Goossens, expert op het gebied van uitgaansdrugs bij het Trimbos Instituut.
Maar er is ook een groep grootgebruikers. “Zij gebruiken extreem veel patronen in een korte tijd. Dan hebben we het over honderden patronen, soms in een tijdspanne van enkele dagen of een week. Deze mensen belanden soms in revalidatiecentra met allerlei soorten heftige klachten”, benadrukt Goossens.
In 2016 had 1 op de 20 volwassenen ooit lachgas gebruikt, met het hoogste aantal gebruikers in de leeftijdscategorie 20 tot 24 jaar, aldus de Nationale Drugsmonitor 2018 (1). Onder scholieren van 12 tot 16 jaar (5 procent) en de ‘algemene bevolking’ van 15 jaar en ouder (8 procent) is het zogenoemde ‘ooit-gebruik’ het laagst.
Uitgaanspubliek tussen 15 en 35 jaar is volgens die cijfers met 54 procent de grootste gebruikende groep.
Wat er gebeurt als je lachgas gebruikt
Wie lachgas inhaleert krijgt een korte maar sterke roes, die een beetje voelt als dronkenschap. De spieren ontspannen zich en er wordt geen pijn gevoeld.
“Soms krijgt iemand een lachkick, maar er kan ook sprake zijn van duizeligheid, verwardheid, hoofdpijn, misselijkheid en tintelingen in de handen en voeten”, aldus Goossens. Het effect verdwijnt al binnen vijf minuten.
Uit een rondgang van Nieuwsuur (2) bij alle revalidatiecentra in het land is gebleken dat er in de afgelopen tweeënhalf jaar dertien gevallen bekend zijn waarbij er sprake was van ernstige klachten door het gebruik. Zeven daarvan kwamen uit Amsterdam.
Schade aan zenuwen en ruggenmerg
Lachgas zorgt voor een afname van vitamine B12, legt revalidatiearts Wendy Achterberg van Reade in Amsterdam uit. “Vitamine B12 heeft je lichaam nodig voor de aanmaak van een stof die betrokken is bij de zenuwgeleiding. Een tekort kan voor schade zorgen aan je ruggenmerg.”
Onze zenuwen zijn gebundeld in het ruggenmerg en signalen worden vanuit de hersenen doorgestuurd naar onder andere de ledematen, onze organen en de huid.
“De schade kan op verschillende niveaus in het ruggenmerg ontstaan”, vertelt Achterberg. “Daarom kan dit op verschillende gebieden voor problemen zorgen. Zit de schade in de rug, dan kan er bijvoorbeeld sprake zijn van verminderde kracht, aansturing of gevoel in de benen.”
700 patronen in een weekend
Zit de schade hoog, bijvoorbeeld in de nek, dan kan dit ook het geval zijn bij de armen. Maar het gaat lang niet alleen om onze armen en benen, benadrukt Achterberg. “Ook de werking van blaas en darmen kunnen erdoor beïnvloed worden.”
Wie denkt dat die klachten pas komen naar langer gebruik, komt bedrogen uit. “Soms kan één weekend overmatig gebruik al voor klachten zorgen.”
Het meest extreme voorbeeld van een patiënt die Achterberg heeft gezien had 700 patronen gebruikt in een weekend.
Gebruikt in geneeskunde
Lachgas wordt al vanaf het einde van de achttiende eeuw gebruikt in de geneeskunde om een patiënt kort onder narcose te brengen. Het gas remt de pijnprikkel en werkt daarnaast kalmerend.
Het is vooral bekend als een drijfgas voor bijvoorbeeld slagroomspuiten en gasflessen in auto’s.
Volgens het Trimbos Instituut (3) is het gas populair omdat het gemakkelijk en legaal verkrijgbaar is. Dit komt omdat het sinds juli 2016 niet meer onder de Geneesmiddelenwet valt, maar onder de warenwet.
Roep om landelijk verbod
Er zijn inmiddels al gemeenten die het gebruik van lachgas verbieden op evenementen, maar officieel zijn er nog geen regels die het gebruik en de verkoop ervan verbieden. Burgemeesters uit verschillende delen van het land pleiten inmiddels voor een landelijke aanpak.
“Maar dat is niet altijd per definitie de oplossing voor zo’n probleem”, zegt Goossens. “Andere verboden middelen zijn ook verkrijgbaar.”
Blijvende klachten
De patiënten waarmee Achterberg gewerkt heeft, laten allemaal een herstellend beeld zien. “Als zij de juiste medicatie en therapie krijgen”, vertelt ze.
“Bijna alle patiënten met zware klachten komen binnen in een rolstoel en worden gemiddeld zes tot acht weken opgenomen. Eenmaal thuis is er vaak nog een lange periode fysiotherapie nodig.”
Het is nog moeilijk om over het uiteindelijke herstel een duidelijke uitspraak te doen, daar is langer de tijd voor nodig, vertelt de revalidatiearts. De patiënten die de afgelopen twee jaar in Amsterdam in behandeling zijn geweest, lijken op een enkeling na wel restklachten over te houden. “Het is niet zo onschuldig als veel mensen denken.”
Lachgas is niet bedoeld voor consumptie, benadrukt Goossens nog maar eens. “We raden het gebruik dus sowieso af, zeker onder minderjarigen. Maar jongeren moeten zich vooral bewust zijn van de bijkomende gevaren.”