Het Trimbos Instituut onderzocht voor het eerst hoeveel Nederlanders als riskante drinker kunnen worden aangemerkt. 14 procent blijkt door drankgebruik in de problemen te komen. Dat brengt ook gezondheidsrisico’s met zich mee.
Een wijntje bij het kerstdiner, een biertje op de zaterdagavond. Drink met mate is al jarenlang de boodschap die we herhaaldelijk horen. Maar er is ook een flinke groep die kan worden omschreven als riskante drinkers, maar liefst 1,8 miljoen mensen, blijkt uit cijfers uit de Leefstijlmonitor van het Trimbos-Instituut in samenwerking met het CBS en RIVM.
Deze groep ondervindt herhaaldelijk problemen door hun drinkgedrag. Een klein deel van deze groep is alcoholverslaafd, legt Karin Monshouwer van het Trimbos-Instituut uit. “Een riskante drinker nuttigt niet alleen veel, maar komt erdoor in de problemen. Denk aan een zondagavond met veel drank waardoor je op maandag niet goed functioneert op het werk. Of met te veel alcohol op achter het stuur gaan zitten.” Het is voor het eerst dat er landelijk onderzoek is gedaan naar deze groep. Ook de omgeving van deze groep merkt deze problemen op.
Overmatig alcoholgebruik
In 2017 dronk 9,2 procent van de 18-plussers in Nederland overmatig alcohol, dat komt neer op een hoeveelheid van meer dan 21 glazen per week voor mannen en meer dan 14 glazen per week. Het gaat om 11,5 procent van de mannen en 7 procent van de vrouwen, aldus het onderzoek.
Jongvolwassenen onder de dertig drinken het vaakst overmatig. De groep vrouwen en mannen tussen 30 en 49 jaar drinken het minst. Vanaf vijftig jaar gaat het gebruik weer wat omhoog. Er is ook een forse groep die geen of maximaal een glas alcohol per dag drinkt, dat zijn vaker vrouwen (50,6 procent) dan mannen (29,3 procent).
Drinken blijft een onderdeel van onze cultuur. Ook rond de feestdagen wordt er volop geadverteerd met wijn, bier en champagne. En laten we de kerstborrel van het werk niet vergeten, waar het vaak niet iedereen lukt om te doseren. “Vooral in de leeftijdscategorie 18 tot 30 wordt er flink gedronken”, zegt Monshouwer. Dit gaat ook gepaard met gezondheidsrisico’s. Zo kan alcoholgebruik verschillende vormen van kanker veroorzaken. De groep riskante drinkers heeft daarnaast vaker last van geheugenverlies, agressie en vandalisme. Ook komen zij vaker in de problemen door met alcohol op achter het stuur te stappen.
Cultuurverandering nodig
Ondanks de vele pogingen van zowel de overheid als instanties die zich met de kwestie bezighouden, verandert er weinig aan ons drinkgedrag. Wat moet er echt gebeuren om dat voor elkaar te krijgen? Volgens Monshouwer moet er dan een cultuurverandering worden bewerkstelligd, zoals ook met roken gebeurd is. “Dat vergt een langere adem en vraagt om meerdere maatregelen, een mix van preventie en het veranderen van het aanbod.” Alcohol moet dan bijvoorbeeld minder zichtbaar worden, zoals op straat en in winkels.
Ondanks het feit dat we elk jaar weer meer weten over de schade die alcohol kan aanrichten, verandert ons drankgebruik niet aanzienlijk. Toch zijn er ook veranderingen te zien. Zo is het alcoholgebruik van kinderen in de leeftijd 12 tot 16 afgenomen. “Rond het jaar 2000 zagen we jonge kinderen van die leeftijd al alcohol gebruiken, dat werd niet als iets heel bijzonders gezien”, aldus Monshouwer. “Als kinderen thuis zouden leren drinken, dan zouden ze er verstandig mee omgaan, zei men. Maar tegenwoordig vinden we het normaal dat kinderen van die leeftijd nog geen alcohol krijgen.” Monshouwer benadrukt dat het wel lastiger is om het gedrag van volwassenen te veranderen.
Nederlanders drinken vooral bier, blijkt uit een overzicht van wat we zoal nuttigen. Nederlanders drinken jaarlijks 7,0 liter pure alcohol per hoofd van de bevolking, aldus verkoopcijfers van 2016. In 1979 lag die hoeveelheid met 9,09 liter flink hoger. Gemiddeld komt 3,4 van die totale 7 liter alcohol uit bier, daarna volgt met 2,5 liter de wijn, 1,1 liter komt uit gedistilleerde drank.
Grote drinkers
In vergelijking met ander landen zijn Nederlanders geen grote drinkers, blijkt uit cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO. Ons land staat in de top 3 van landen waar schadelijk alcoholmisbruik het minst voorkomt. Ook heeft 1,5 procent van de Nederlanders een drankprobleem, tegenover een gemiddeld Europees percentage van 8,8 procent. Maar dat neemt niet weg dat er een groep is die in de problemen komt door hun alcoholgebruik.
Het advies van de Gezondheidsraad is om niet te drinken of niet meer dan een glas per dag. Vooral het excessieve gebruik moet worden teruggedrongen, aldus Monshouwer. “Hoe meer je drinkt, hoe groter het risico op gezondheidsschade, dat is ook de boodschap die wij uitdragen. Maar uiteindelijk is het aan iedereen zelf om de afweging te maken.”