Bij School2Care wordt onderwijs en hulpverlening gebundeld om jongeren die de aansluiting met de maatschappij dreigen te verliezen, weer op de rit te krijgen. Op schooldagen van twaalf uur krijgen ze 50 weken per jaar onderwijs en intensieve begeleiding om klaargestoomd te worden voor een volgende stap.

In een schoolgebouw in het Amsterdamse Slotervaart volgen 45 jongeren, jongens en meisjes van 12 tot 18 jaar, een intensief onderwijs- en begeleidingstraject.  Zowel school, hulpverlening en de gemeente heeft weinig grip meer op deze groep als iemand wordt aangemeld. “Er zijn altijd zorgen op meerdere leefgebieden: op school, thuis en in de vrije tijd. Soms is er sprake van middelengebruik of is veel contact met de politie. Of het zijn jongeren die zich juist afsluiten en het contact met de buitenwereld verliezen”, legt projectleider Rogier Toes uit. Hij is locatieleider van de vier maanden geleden geopende School2Care in Almere, waar nu twaalf leerlingen zitten. In Amsterdam is een tweede locatie op komst, Rotterdam heeft een vestiging met zo’n dertig leerlingen, Den Haag volgt na de zomer.

In 2008 bedachten Spirit Jeugdhulpverlening, onderwijsorganisatie Altra en Esprit Scholen een nieuw plan om deze groep jongeren op te vangen. Dat werd School2Care. “De basis is een volledige samensmelting van onderwijs en jeugdhulpverlening. Er is een programma van 8 uur ’s ochtends tot 20 uur ’s avonds op de school, waar ze onderwijs en begeleiding krijgen, soms behandeling of therapie volgen en hun vrije tijd in groepsverband doorbrengen”, legt Toes uit. De leerlingen komen gemiddeld zo’n negen maanden bij School2Care.

Volledige betrokkenheid
Als een leerling bij School2Care komt, belanden ze in de instroomgroep. “In die beginfase kijken we wat het beste uitstroomperspectief is”, legt Toes uit. “Welke school past bij de jongere als die hier weer weggaat? Zo maken we een passende route.” In die instroomfase wordt ook een hulpverleningsplan gemaakt. Daarin wordt geprobeerd de ecologie van de leerling in kaart te brengen. “Van alle leefgebieden; thuis, vrienden, de oude school en de sportclub. In die gesprekken wordt een individueel plan gemaakt met doelen.” Na deze fase schuift de leerling door naar de passende klas.

Elke coach geeft les en begeleidt daarnaast enkele jongeren intensief. Ook diens netwerk, zoals familie, vrienden of clubs, wordt daarbij betrokken. De jongeren krijgen naast onderwijs ook hulp bij allerlei obstakels; van het vinden van een positieve vrijetijdsbesteding tot leren op tijd te komen. “Wat School2Care anders maakt is dat de coach de jongere in de klas ziet, en in de vrije tijd daarna. De coach is bij alle onderdelen van het leven van de jongere betrokken en is zeven dagen per week, 24 uur per dag bereikbaar.”

Gedifferentieerd onderwijs
Toes beaamt dat het onderwijs bij School2Care niet hetzelfde is als in het reguliere onderwijs. “Niet alleen is er een continue in- en uitstroom van leerlingen, ze zijn ook nog eens tussen de 12 en 18 jaar oud waardoor het onderwijs ontzettend gedifferentieerd is. Werktempo, niveau, leerstijl. En daarbij moet je als pedagoog ook nog de groepsdynamiek in gaten houden.” Natuurlijk zijn de reguliere vakken belangrijk, maar het gaat nog wel meer om het aanleren van nieuwe competenties, aldus Toes. “Omgaan met gezag en tegenslagen, plannen en organiseren. Het onderwijs is het middel om tot gedragsverandering te komen. Dat willen we dus zo goed mogelijk vormgeven.” Ook is er tijd voor talentontwikkeling, zoals creatieve vakken (film), groen (volkstuin), sport en muziek.

“De basis is dat we elke dag keihard werken aan een goede en positieve relatie met de jongeren. Vanuit de presentietheorie proberen we elke dag echt beschikbaar te zijn, zijn we onbevooroordeeld en professioneel liefdevol.” Toes noemt de school strenger dan andere scholen. “We gaan alle conflicten aan en benoemen die ook. Het gedrag komt bovendrijven omdat we het niet uit de weg gaan. We zijn met kleinere groepen, in een andere setting en met meer mensen die allemaal andere expertises hebben. Op de ene werkdag kom je meer aan onderwijs toe, het andere moment ben je de hele tijd aan het hulpverlenen.”

Door deze dubbelfunctie van zowel docent als hulpverlener, bestaan de teams van School2Care uit mensen met verschillende achtergronden. Een deel heeft een onderwijsachtergrond, van basisonderwijs tot mbo. De anderen komen uit de hulpverlening en hebben uiteenlopende ervaring in dat vakgebied. “De coaches uit de hulpverlening leren hoe ze les moeten geven, en de onderwijzers leren hoe ze hulpverlener moeten zijn. Dat vraagt flexibiliteit en out-of-the-box denken, van de werknemers en de organisaties tot aan de onderwijsinspectie”, aldus Toes. De methodiek van School2Care is inmiddels door het NJI erkend en won in 2012 de Nationale Jeugdzorgprijs.

De vrije tijd na de schooluren zorgt voor een uitdaging, aldus Toes. “Dan ervaren ze het ‘opsluiten’ wat meer. Je probeert in de avond een balans te vinden vrije tijd en ritme. We bieden een positieve vrijetijdsbesteding en talentontwikkeling aan, zoals samen iets bakken, sporten of een film kijken.” Maar die restrictie is er niet voor niks, want er is vaak reden genoeg tot vrijheidsbeperking. De meeste jongeren worden vanuit het strafrechtelijke- of civielrechtelijke kader geplaatst. “Deze jongeren kunnen nog niet zelf de avond op een positieve manier invullen. Maar ze krijgen gaandeweg meer vrijheden terug.”

Toes gelooft in de kracht van de verbinding tussen onderwijs en zorg. “Hopelijk komt er een moment dat we jongeren in een eerder stadium al kunnen ondersteunen om te voorkomen dat ze op een plek als School2Care belanden”, aldus Toes. “Ook op basisscholen moeten we onderwijs en zorg met elkaar verbinden. We moeten preventief aan de slag.”